Circulair ontwerpen in beton

De grootste impact met circulair beton wordt op een hoogwaardige manier gerealiseerd door het toepassen van circulaire ontwerpprincipes. Een circulair ontwerp in beton maakt gebruik van bestaande betonproducten of bouwdelen of is op de toekomst voorbereid zodat onderdelen makkelijk inwisselbaar, uitneembaar, uit te breiden of aan veranderende functie-eisen aan te passen zijn. Het detail van een losmaakbare aansluiting is hierbij essentieel.

Circulair ontwerpen in het Betonakkoord

Het Betonakkoord is een akkoord in de betonketen dat in 2019 is opgesteld, op basis van jarenlange samenwerking van opdrachtgevers, ontwerpers, uitvoerders en de industrie onder andere in Greendeals. Het Betonakkoord heeft een aantal doelstellingen voor 2030 gesteld, waaronder deze:

• 100% van het vrijkomende beton uit bestaande projecten wordt hergebruikt in nieuw beton
• Een minimale CO₂-reductie van 30% met een streefwaarde van 49%

Verschillende uitvoeringsteams hebben onderdelen uitgewerkt, zoals de CO₂-roadmap (directe pdf-download).

Het Uitvoeringsteam Circulair Ontwerpen binnen het Betonakkoord heeft het Bouwwaardemodel Circulair Ontwerpen ontwikkeld door verschillende circulaire modellen ineen te voegen (het 10R model, Value Hill, Ellen MacArthur en model RWS). Immers, de uitgangspunten zijn vergelijkbaar met verschillende bewoording en soms een andere focus. Door het ineenvoegen van deze circulaire modellen ontstaat een compact beeld, dat in nauwe afstemming met het Opdrachtgeversforum tot stand is gekomen.

Bouwwaardemodel Circulair Ontwerpen

Het Bouwwaardemodel is ontwikkeld om met elkaar in gesprek te gaan over de belangen in de circulaire economie. Het model laat zien dat de bouwwaarde van onderdelen groter wordt naarmate er meer denkkracht en vorm aan het materiaal beton gegeven wordt. Dit zijn de niveaus of horizontale lagen van het model dat van grondstof onderin tot gebruik van het bouwwerk bovenaan de piramide gaat. Aan de linkerkant van het model wordt die waarde opgebouwd, aan de rechterzijde wordt deze op verschillende niveaus behouden en teruggebracht in nieuwe bouwwerken door op te nemen in het waarde-opbouw-proces aan de linkerzijde.

In het Bouwwaardemodel is de levenscyclus en meerdere cycli van een gebouw te herkennen: productieonderdelen, ontwerp en uitvoering, gebruik en beheer, renovatie en hergebruik tot uiteindelijk recycling en weer opnieuw opbouwen uit secundaire grondstoffen. Ook zijn de verschillende rollen op de verschillende niveaus te herkennen van producent, ontwerper en uitvoerder tot amoveerder en recycler en de relaties tussen die rollen.

Lees meer over voorbeelden circulair beton aan de hand van het Bouwwaardemodel. Voor uitgebreidere toelichting op het ontstaan van het model en de samenhang met andere modellen van de circulaire economie, download het artikel van Jack van der Palen voor het Betonakkoord (directe pdf-download).

Leidraad CB’23 Circulair Ontwerpen

In de leidraad van CB’23 zijn een aantal principes voor circulair ontwerpen gedefinieerd. Deze zijn bedoeld om een gemeenschappelijke taal te ontwikkelen en passen ook weer naadloos in het Bouwwaardemodel.

• Ontwerpen voor preventie
• Ontwerpen voor reductie van levenscyclusimpact
• Ontwerpen voor toekomstbestendigheid
• Ontwerpen met hergebruikte objecten
• Ontwerpen met secundaire grondstoffen
• Ontwerpen met hernieuwbare grondstoffen

Ga hier naar de CB’23 Leidraad Circulair Ontwerpen.

Circulair ontwerpen

Circulaire ontwerpprincipes zijn over het algemeen materiaalonafhankelijk. Sommige principes zijn perfect toepasbaar op beton, andere wat minder. Beton heeft een lange levensduur en is zodoende uitermate geschikt voor het ontwerpen van flexibele, adaptieve draagconstructies voor gebouwen. Wanneer betonobjecten ook nog eens losmaakbaar gedetailleerd worden, dan kan de structuur niet alleen op de eerste locatie lang staan, maar ook nog eens elders weer ingezet worden. Kleinere bouwelementen zijn zeer geschikt voor demontabel ontwerpen en hergebruik elders in dezelfde functie of soms zelfs in een andere functie. Een aantal voorbeelden hiervan worden gegeven in het artikel circulair beton in de praktijk van Cindy Vissering voor Betonakkoord (directe pdf-download).