Gevel Superlofts Groningen speelt met licht en schaduw

Auteur: Foka Kempenaar

Een esthetisch passende, heldere vertaling van de functie van het oude industriële havengebied, naar de nieuwe bestemming: moderne flexibel in te delen lofts, die de ‘Stadjers’ qua indeling en interieur helemaal naar hun hand konden zetten. Dat was wat Marc Koehler Architects voor ogen had met het ontwerp van het project Superlofts Groningen, in de Oosterhamrikzone. Qua uiterlijk springt de bijzonder vormgegeven betonnen gevel van het complex meteen in het oog.

Deense inspiratie

Super Lofts Groningen bevindt zich in een transformatiegebied, waarbij oude bedrijvigheid stap voor stap plaatsmaakt voor een gemengde woonbuurt. Mai Henriksen (project architect): “Met het ontwerp van deze lofts sluiten we aan bij de wens van een combinatie van hoge en lage accenten in het masterplan van Oosterhamrik.”

Toen Mai voor dit project het stokje overnam, kwam ze op het idee om het gevelontwerp voor het lagere deel op een contrasterende manier te vertalen naar het hogere gebouwdeel. De toren moest eruit springen. “Daarbij had ik een inspiratiebron: The Silo in het Nordhavn gebied in Kopenhagen.”

De oude betonnen wand van deze voormalige graansilo in de Deense hoofdstad is bekleed met gevouwen staal. In Groningen moest er een totaal nieuwe gevel gerealiseerd worden. Uit onderzoek bleek al snel dat staal dan veel te kostbaar zou zijn. “Bovendien is beton gemakkelijk te verwerken in allerlei perfecte sculpturale welvingen.”

Opbouw elementen

De gevel van de toren is opgetrokken uit geïsoleerde prefab betonsandwich elementen met kaders. Deze bestaan uit een dragend betonnen binnenblad, 10 cm isolatie, en een betonnen buitenblad. In totaal zijn ze ruim een halve meter dik. Een standaard element is ca. 3x3 meter en weegt 1100 kg per m².

Later in het proces gaf de aannemer aan dat het vanwege de productietijd en de transportbewegingen efficiënter was om in één keer een element te maken van 3 meter hoog bij 6 meter breed. “En er zijn zelfs elementen van 9 meter breed gemaakt. Per 3 meter is vervolgens een schijnvoeg gemaakt, om de beoogde gelijke vlakverdeling in de gevel te behouden.”

Diverse vormen

Naar het beeld van het stoere en toch speelse Deense voorbeeld, variëren de gevelelementen in vorm. “De basis is een vierkant vlak met een rechthoekige uitsnede. Deze elementen zitten ter hoogte van de balkons. Vervolgens is een element ontworpen met daarin twee openingen voor kleinere ramen, waarbij de zijvlakken met een schuine negge naar de kozijnen lopen. Daar zijn weer variaties op gemaakt, afhankelijk van waar de ramen moesten komen.”

Passende hoekdetails

Tijdens het ontwerp en de uitvoering van deze bijzondere gevel liep Mai tegen een aantal uitdagingen aan. “Zo tekende ik de hoeken van de elementen in verstek. Maar zo’n scherpe punt is erg gevoelig voor beschadigingen, als je een element uit de mal haalt. Wil je dit goed doen, dan moet je de mal afbreken waar het verstek zit en voor een volgende gietbeurt weer repareren. Niet te doen dus.” Daarom is besloten de elementen om de hoek te laten lopen. “Zo’n 40 centimeter voor een mooie vlakverdeling; dus bijna de dikte van één element.”

Gevel schoon houden

Om het geheel zo strak mogelijk te houden wilde de architect geen overstekende dakrand. “Het dak moest eindigen met een betonrand. Dat hebben we bereikt door het bovenste element 40 cm hoger te maken en de bovenkant schuin naar binnen te laten lopen, als een soort van daktrim. Zo voorkomen we dat het water buiten over de gevel gaat lopen, en blijft de betonnen gevel schoon.”

Ook de afvoer van regenwater vanaf de balkons moest in het strakke plaatje passen. Het water via een leiding naar binnen laten lopen en dan afvoeren via de schacht van het gebouw bleek te complex. “Maar we wilden ook geen HWA’s buitenlangs, die zouden het gevelbeeld verstoren. Daarom heeft elk balkon nu een eigen mini spuwer.” Om de eenheid in het beeld nog verder te bewaren, kregen die dezelfde kleur als de balustrade.

Duitse nuance

Over de kleur van het beton is eveneens nagedacht. “We wilden een zo licht mogelijke tint, zodat het beton helemaal past bij het beoogde Superlofts concept: industrieel vormgegeven woningen, die van binnen zeer licht ogen door de grote raampartijen en lichte kleuren. Omdat niet alle elementen in één keer geproduceerd zijn zie je wat kleurverschil in de gevel. Maar dat maakt het geheel alleen maar levendiger!”

Superlofts Concept

SuperLofts Groningen is ontworpen volgens het principe van het ‘open bouwen’ en is onderdeel van het lopende Superlofts-project. Superlofts is een architectuurconcept bedacht door Marc Koehler Architects [MKA]. Op diverse locaties ontwikkelen lokale partners, ontwikkelaars en bewonersgroepen Superloftprojecten. Deze vormen samen een wereldwijd netwerk. Dit concept staat voor ‘Do it yourself, together’. Superlofts zijn collectieve gebouwen met lofts van zes meter hoog. Als bewoner bepaal je zelf je eigen indeling, grootte en ontwerp. Trefwoorden zijn flexibiliteit, participatie en aanpasbaarheid.

In Groningen bestaat het complex uit 48 woningen. “De bewoners konden kiezen uit vier basislofts. Vervolgens kon de indeling helemaal zelf bepaald worden. Geen loft is hetzelfde. Wat ze wel gemeen hebben is veel daglicht, allemaal een eigen buitenruimte en eigen parkeerplaats. En het bruisende stadscentrum op fietsafstand!” Bovendien deelt het collectief een dakterras, een gastenverblijf en een geothermische warmtepomp. Het gebouw is energiezuinig en fossielvrij en daarmee klaar voor de toekomst.