Gewoven prefab betonnen gevel voor bestaand warenhuis

Auteur: Barbara Heijl

Het voormalige V&D-gebouw in het centrum van Amstelveen is gestript tot op het casco, uitgebreid en heringericht tot hedendaags, luxe warenhuis. Het warenhuis is voorzien van een nieuwe prefab betonnen gevel met haarscherpe belijning naar ontwerp van Rijnboutt.

Beton weven

Toepasselijk voor een warenhuis is het nieuwe gevelprincipe van het warenhuis geïnspireerd op textiel. Slanke, prefab kolommen en balken van lichtgekleurd beton vormen een aaneengesloten raster. Ze verlopen zowel in diepte als breedte en zijn met elkaar verweven, zoals de schering en inslag op een weefgetouw. Hoekkolommen lopen overhoeks door en hebben in aanzicht dezelfde slanke verschijning als de kolommen ernaast. De vorm en de belijning van de betonnen gevelelementen moesten messcherp zijn voor het schaduwspel dat de architect beoogde. Daarom is de betonleverancier al vroeg betrokken bij het ontwerpproces. Tijdens het ontwerpproces zijn een aantal basisprincipes afgesproken. Bijvoorbeeld dat de kolommen in het midden minimaal 500 mm diep moesten zijn en aan de uiteinden minimaal 200 mm, omdat zij tot wel 12 m lang zijn.

Selectie proefmonster

Voor het beoordelen van het beton en het bepalen van de beste maltechiek voor de gewenste belijning, zijn een aantal proefelementen gemaakt. Na het beoordelen van kleine monsters zijn één op één mock-ups gemaakt. Deze zijn naar de bouwplaats in Amstelveen gebracht en daar beoordeeld. Vervolgens is een tweede set proefelementen gemaakt. Na de goedkeuring daarvan heeft de architect nog twee keer de fabriek in België bezocht om het laatste resultaat door te spreken.

Betonsamenstelling

De betonnen gevelelementen hebben geen constructieve functie en zijn slechts zelfdragend, toch is een beton met een druksterkte van 65 MPa gebruikt. Dit is nodig om scheurtjes in de lange slanke elementen door eigen gewicht te voorkomen. Met uitzondering van de gepolijste kolommen op de begane grond, zijn de elementen gemaakt van zelfverdichtend beton. Het betonmengsel bevat wit portlandcement CEM I, kwartszand uit Trier, wit zilverzand uit de streek van Mol, kalksteen granulaten uit de streek ten zuiden van Parijs en kalksteenmeel en hulpstoffen ten behoeve van de vloeibaarheid. Het zand geeft het beton de warme kleur. Het betonmengsel voor de kolommen in de plint bevat meer grove delen en minder zand. Dit mengsel is verdicht met hoogfrequent trilmotoren. Alle elementen zijn met staal gewapend.

Oppervlak veredelen

De kolommen op de begane grond zijn gepolijst. Het beton heeft daardoor een terrazzo uitstraling en het gladde oppervlak is minder gevoelig voor opspattend vuil en beschadigingen. Voor een nauwe aansluiting op het maaiveld zijn passtukken (neuten) gegoten van hetzelfde betonmengsel. Op de verdiepingen erboven heeft de oppervlaktetextuur juist een satijnen glans. Dit komt doordat het beton gezuurd is. Na het ontkisten en uitharden zijn de elementen verzadigd met water en vervolgens besproeid met een oplossing van 17% waterstofchloride en 83% water. Het zuur etst de kalkhoudende delen in het cement weg, waardoor het zand in het betonmengsel wordt blootgesteld.

Onderhoud

De liggende balken in de gevel zijn het meest gevoelig voor vervuiling. Daarom zijn alle betonnen elementen na de montage gehydrofobeerd met een nanocoating. Het vermindert de vochtopname en maakt de benodigde reiniging (om de twee à drie jaar) een stuk makkelijker. Een CE-gecertificeerde coating gebaseerd op Fluorpolymeren is gebruikt. De werking van de coating is te vergelijken met de werking van een teflonlaag in een pan. Het maakt het betonoppervlak minder poreus, zodat vuil en vocht gaat parelen op het oppervlak en niet vast gaat zitten in de poriën. Bij goed onderhoud van de gevel kan de nanocoating zeven tot tien jaar bescherming bieden.