Villa Venlo in schoonbeton

Auteur: Jan Hermkes

Het beton wil alleen maar beton zijn

De wens was om een technisch hoogstand bouwwerk te realiseren met de functie en uitstraling van een luxe villa. De inzet van Jan Hermkes Architects voor een hoogstaande technologie in combinatie met het ervaren van onbehandeld beton in zijn meest pure verschijningsvorm, om een ultiem gevoel van bestendigheid en esthetisch welbevinden te creëren voor deze Villa in Venlo.

Plasticiteit en changement

Door de doosvorm van het huis en de aard van het materiaal beton lijkt sprake te zijn van een verstild, statisch beeld. Echter, het beton verandert van kleur mee in droge of natte weerperioden.

In droge zomermaanden geeft het een lichtgekleurde mediterrane indruk. In natte wintermaanden is het beton donkerder en absorbeert het de kleur van de omgeving. Bovendien kent de villa meerdere gedaanten. Over de volle lengte tussen de betonbanden van begane grond en dakrand bewegen panelen met aluminium horizontale lamellen in dezelfde kleur als het beton. Deze hebben de functie van zonwering maar zijn tegelijk ook privacyscherm.

Meer dan een villa, een verhaal

Met de speciale wens van een bevlogen opdrachtgever voor een villa die van binnen en van buiten in prefab beton wordt uitgevoerd, begon een bijzonder verhaal.

Venlo ontwikkelt zich de laatste jaren als een bruisende stad op economisch, cultureel en architectonisch gebied waarbij de link naar historie scherp in de gaten wordt gehouden. Een villa, exterieur en interieur helemaal gebouwd in beton, was nog nooit vertoond. Een zoektocht door architect en opdrachtgever langs prefab betonbedrijven en luxe woningbouwers kreeg het karakter van een queeste en eindigde bij de firma Concrete House een Belgische innovator op het gebied van hoogwaardig prefab beton. Kenmerkend voor de innovatieve ambities van het bedrijf zijn de recente in 3D-geprinte betonnen gebouwen.

Techniek en esthetiek

Bij bijna alle huizen gebouwd door Concrete House wordt de betonnen buitenkant met schilderwerk of stucwerk op isolatie afgewerkt. Voor de wanden en plafonds van het interieur bestaat de optie om deze onbewerkt te laten. De vlakheid en gladheid van de wanden en plafonds zijn te vergelijken met glad stucwerk. Om beton als zichtwerk te behouden, is dan ook een private keuze. Prefab beton wordt hier vooral ingezet als technologische tool voor een snelle bouwtijd en om grote overspanningen, indelingsvrijheid, lucht- en waterdichtheid en hoge isolatiewaarden te creëren. Dit zijn alle kenmerken die in deze tijd van woningschaarste en energietransitie worden gevraagd. Onafgewerkt beton als esthetische kwaliteit voor een luxe villa ligt minder voor de hand.

Gorillabeton en roestvast stalen kolommen

Bij deze villa is gekozen voor een duidelijke onderbreking in de vorm van een horizontale prefab betonband, zowel bij de overgang van souterrain naar begane grond als van gevel naar dak.

Dit was aanleiding voor een bijzondere invulling van de gevel. Tussen de horizontale betonbanden werden verticale elementen over de volledige verdiepingshoogte geplaatst: betonelementen met verticaal reliëf afgewisseld met minimalistische aluminium puien.

Aanvankelijk werd gestreefd naar het klassieke beeld van een modernistische villa met een plat dak. De opdrachtgever durfde dit beeld los te laten en te kijken naar dat wat voorhanden is en dit op een hoger plan te brengen. Op het terrein van de producent staan diverse 1:1 – displays van beton met verschillende varianten reliëfafwerking. Een van de varianten was meteen favoriet: verticaal reliëf gevormd door een bekisting met ongelijke houten delen. Naar verluidt ook toegepast in het gorillaverblijf van de Zoo in Antwerpen en door opdrachtgever en architect gekscherend Gorillabeton gedoopt. Een mooi contrast met het Gorillabeton vormen de dunne roestvast stalen kolommen die de overkapping van het buitenterras ondersteunen. Beton en staal in hun onbehandelde meest pure vorm geven hier een mooi contrast met elkaar.

Zwevende trap als openingsgebaar, bijzondere aansluiting

Een bijzonder element vormt de prefab betonnen buitentrap met bordes die de toegang naar de entreedeur vormt. Trap en bordes worden niet ondersteund door enige kolom of verticaal element. Ze zijn constructief volledig uitkragend bevestigd aan de beganegrondvloer door middel van koudebrugvrije ophangingen. De helling onder de trap geeft toegang tot het grote souterrain onder de villa. Omdat vanwege de ter plaatse geldende bouwvoorschriften de woning een lichte hoek moest maken met de weg, en de trap aan een zijde haaks op de woning ligt en aan de andere zijde haaks op de weg, krijgt de trap een wigvorm die volgens de principes van de barok perspectivisch verlengend werkt en samen met de keermuur van de garage-inrit een spreadeagle-gebaar maakt. De entreeruimte naar de villa opent zich. Dit geeft zowel een monumentale als een aangenaam uitnodigende indruk.

Interieur

In de binnenruimten geeft het beton van wanden en plafonds een gevoel van veiligheid en bestendigheid. De enkele scheidingswanden van metal stud zijn wit en geven de beleving van het beton voorrang. Vanaf de entree doorklieft een zichtlijn de volledige ruimte. Toch is er steeds iets te ontdekken. Een klein terras met buitenhaard aan de voorgevel geeft een intiem loggiagevoel. De buitenruimte lijkt eerder deel uit maken van de woonkamer dan van het exterieur. Aan de tuinzijde vormt een terras over de gehele achtergevel als het ware een extra hal. Door de keramische tegels helemaal in dezelfde strikte maatvoering door te laten lopen en door de geleiding van de immense schuifpuien volledig drempelloos weg te werken, ontstaat een fluïde overgang van binnen naar buiten. Het buitenzwembad is exact gepland binnen de maten van de keramisch tegels. De luxe badkamer is niet met wanden omsloten maar vormt samen met de masterbedroom één ruimte.

Prefab betonsysteem

Het prefab betonsysteem van Concrete House lijkt als principe eenvoudig en basaal. In werkelijkheid betreft het een vernuftig doorontwikkeld systeem waarbij elk technisch detail een evenwaardige kritieke schakel binnen een geïntegreerd systeem vormt. Betonnen gevelelementen bestaan uit prefab verticale holle betonnen platen. In de spouw is in de fabriek isolatie tegen de buitenwand geplaatst. Dit is volledig anders dan de traditionele positie van isolatie in de spouw in Nederland waarbij de isolatie tegen het binnenblad wordt geplaatst!

Het prefab betonnen buitenblad is met doorgaande ankers bevestigd aan het betonnen binnenblad. Echter, van enige koudebrug is geen sprake. De ankers bestaan uit speciaal hiervoor ontwikkelde kunststof-pvc verbindingsstangen, oftewel spouwankers. Deze laten een ruimte van 150 mm breed open. Door deze spouw op de bouwplaats vol te storten met beton ontstaat een compact en volledig geïsoleerd sandwichpaneel, zowel aan de binnen- als de buitenzijde van beton.

De vloer van de volgende verdieping of plat dak bestaat uit prefab breedplaatvloeren of in het Vlaams: predallen. De prefab onderplaat wordt op het gevelbinnenblad gelegd. De hierop gestorte druklaag vormt samen met het in het werk aangebrachte beton in de gevelspouw één constructief geheel. Door op de platdakvloer isolatieplaten te plaatsen en de kelderwanden te bekleden met isolatie ontstaat een volledig koudebrugvrije constructie. De geveldelen worden per verdieping aangebracht en hier ontstaat dan ook een zichtbare overgang. Deze overgang kan in geval van afwerking met buitenstucwerk worden verhuld.