Imposante sculpturale ruimte daagt uit

Auteur: Cindy Vissering

Met Westbeat creëert Studioninedots in Amsterdam een welkome koppeling tussen het centrum en West, net buiten de ring. Imposante bogen nodigen uit tot multifunctioneel gebruik van de Super Space op de begane grond, waaromheen lokale creatieve bedrijven ‘het goud van West’ zich vestigen. De ter plaatse gestorte betonnen bogen geven ruimte voor verbinding en uitdrukking aan de maatschappelijke positie van dit gebouw. Erboven bevinden zich 150 appartementen.

Maatschappelijke kracht

De Super Space wordt gevormd door opeenvolgende bogen in twee richtingen in een ritmisch stramien. De bogen verschillen in maat waar de ruimte in hoogte en breedte verandert. De aaneenschakeling van ruimtes creëert een semipublieke doorgang van het hoger gelegen talud bij de doorgaande weg tot aan het lager gelegen binnenste deel van het bouwblok waarvan Westbeat deel uitmaakt. Door de aaneenschakeling van verschillende typen in elkaar overlopende ruimtes nodigt de Super Space uit tot invulling met een verscheidenheid aan activiteiten, van tentoonstelling tot voorstelling, van workshops en spel tot eten en drinken. De hoogteverschillen dragen bij aan de mogelijkheden voor het gebruik en de beleving. De Super Space is een gezamenlijke ruimte van alle aanliggende commerciële units en kan door de gebruikers in overleg ingezet worden voor hun evenementen. Op deze manier neemt de ruimte een belangrijke positie in bij het verbinden van bewoners en passanten in de verdere anonimiteit van de grote stad.

Inspiratie en techniek verstrengeld

Een doorlopend thema in de ontwerpen van Studioninedots is het oprekken van het gebied tussen publiek en privaat in, zij noemen dit de WeSpace. Juist in deze zone ontstaat ruimte voor verbinding, voor nieuwe functies en het belangrijke samen thuis voelen in eigen gebouw en stad. Het vormen van deze semipublieke Super Space lag aan de basis van Westbeat. Albert Herder van Studioninedots haalde inspiratie uit onder meer de Bazaar in Istanboel en de imposante ruimte van het monumentale ontwerp van Wim Quist van het filtergebouw Berenplaat van Drinkwaterleidingbedrijf DWL.

Constructief gezien vormt de Super Space de overgangsconstructie tussen de parkeerkelder en de woningen erboven. De parkeerkelder is vanuit toekomstgericht denken bedacht met zo min mogelijk kolommen, zodat er later ruimte is voor innovatieve geautomatiseerde compacte parkeertechnieken. De appartementen hebben een standaard stramien van 7,20 meter en de krachten van de dragende woningscheidende wanden moeten opgevangen en verdeeld worden over het beperkt aantal steunpunten. Hiermee kwamen architect en constructeur gezamenlijk op de boogconstructie als vormgevend element.

Zorgvuldig betondetail

Vanuit economische redenen waren de bogen in eerste instantie in één richting bedacht in beton, maar in de uitwerking bleek het toch haalbaar om ze binnen budget in beide richtingen te positioneren. Door de vorm en hoogteverschillen van de Super Space zijn er 86 verschillende bogen. Albert Herder prijst zich gelukkig met de enthousiaste en meedenkende bouwer, want “met een dure museumbouwer was het nooit gelukt om dit binnen budget uit te voeren”. Het was een hele toer om de bekisting van al de bogen op te bouwen. Voor een gladde afweking van het beton werd de bekisting gevormd door betonplex en de naden werden zorgvuldig geplaatst, zodat ze allemaal op dezelfde hoogte zitten en gespiegeld aan beide zijden van een boog.

De dragende bogen bleven langer in de bekisting zitten omdat zij eerst op sterkte moesten komen voordat ze belast konden worden. De architect vroeg zich af in hoeverre dit invloed zou hebben op de kleur van het beton. Dit is vooraf uitgebreid getest. Albert Herder heeft de voorkeur voor ‘de pure kleur van beton’ zonder toevoeging van pigmenten en omdat het kleurverschil verwaarloosbaar bleek, zijn er geen pigmenten toegevoegd.

In de vormgeving ging de voorkeur uit naar zo scherp mogelijke hoeken, zonder vellingkant. Na veel testmomenten is dit gelukt met hogesterktebeton en door een kitvoeg in de hoek van de kist te leggen, waardoor een subtiele afronding van de hoek ontstaat. Hierdoor kon deze goed ontkist worden met een zo scherp mogelijke hoek.

Wonen in de stad

De opgaande bouwlagen met de 150 middensegment huurappartementen zijn qua vorm aangepast aan de locatie. Aan de ene zijde is het blok lager, zodat de zon de andere zijde en de centraal gelegen daktuin bereikt. De andere zijde is hoger en blokkeert het geluid van de weg. Aan deze zijde zijn tegen de geluidsbelasting van de weg groene suskasten langs de inpandig liggende galerijen ontworpen.