Sfeerbeeld: natuur - cultuur

Verliest beton zijn karakter als het kunstmatig de textuur van een ander materiaal overneemt? Vormvrijheid als koud-gietbare steen is één van de belangrijkste intrinsieke kwaliteiten van beton. Ook als beton wordt gegoten in een mal met een geïmiteerde textuur – zelfs van een materiaal als textiel – blijft het onmiskenbaar beton. Massief, gesloten, monoliet. Door associaties op te roepen met andere materialen ontstaat een specifieke sfeer die het karakter van een ruimte of een volume beïnvloedt. De mogelijkheden zijn letterlijk en figuurlijk eindeloos.

De vorm van het beton wordt voor een deel bepaald door de textuur van het voorbeeldmateriaal. Dit ‘textuurdictaat’ kan extra vervreemding oproepen door patronen te maken die in het voorbeeldmateriaal niet mogelijk zijn. Beton blijft immers vrij in vorm.

Textuur

De textuur kan op twee manieren in de bekisting of mal worden aangebracht. Of door het originele materiaal als mal te gebruiken, óf een afgietsel daarvan. De keuze hangt sterk af van de aard en hanteerbaarheid van het originele materiaal. Grof gezaagde planken met een ruwe houtnerf zijn prima te gebruiken als contactbekisting, basaltblokken niet.

De techniek van het maken van afgietsels in flexibele matten zijn zover gevorderd, dat hiermee een prima resultaat kan worden bereikt. Omwille van de reproduceerbaarheid wordt in de prefabricage veel gebruik gemaakt van rubbermatten. Deze matten zijn weliswaar beperkt in afmetingen, maar het patroon kan zodanig worden gekozen dat het nadenpatroon niet hinderlijk is. De huidige productietechniek van prefab beton laat toe te werken met vloeiende lijnen, scherpe profielaftekening, zachte rondingen of fijnmazige structuren.

Voordat wordt besloten ongebruikelijke of ‘exotische’ materialen toe te passen als contactbekisting of in te leggen in een bekisting, is het noodzakelijk met proefstukken vast te stellen of en hoe het resultaat kan voldoen aan het gewenste beeld.

Bewerking van het oppervlak zoals stralen of grid, geven een licht ruwe structuur aan het oppervlak en een zeker kleurverschil met de onbewerkte delen van het betonoppervlak.

Gestructureerde natuur

Vloeiende vormen en complexe patronen stellen eisen aan de betonsamenstelling. Grove poriën en holten in het oppervlak zijn niet gewenst. Gladde, dichte en egale oppervlakken zijn te realiseren door zelfverdichtend beton toe te passen. Deze materiaalontwikkeling maakt het mogelijk de betonmortel dun vloeibaar te gieten, waarbij ingesloten luchtbelletjes verdwijnen zonder dat er getrild hoeft te worden.

De positie en de afwerking van centerpennen bij in het werk gestort beton zijn van grote invloed op het esthetische resultaat. Rond centerpengaten ontstaat vaak een opvallend donkere verkleuring in het betonoppervlak. De afwerking van de centerpengaten kan de architect zelf bepalen.

Ook de plaats van de stortnaden en de naden tussen elementen moeten vooraf worden bepaald en afgestemd op de textuur van het oppervlak. Gestructureerde oppervlakken zullen dus doorbroken worden met een patroon van naden en voegen. Het nadenpatroon en uiterlijk van de voeg zal in het ontwerp moeten worden vastgelegd. Bij beton elementen met gestructureerde oppervlakken is het belangrijk om na te denken over de manier waarop de structuur de hoek om gaat. Ook het repetitie effect speelt bij dit type oppervlakken een grote rol in de esthetiek van het geheel.

Sfeerbeelden

Het uitgebreide spectrum van esthetische mogelijkheden is ingedeeld in acht types van een sfeerbeeld. Naast Natuur - cultuur beschrijven we ook de andere zeven sfeerbeelden. Volg onderstaande links naar meer informatie en voorbeelden, waarbij vooral wordt ingegaan op vormgeving, structuur en textuur.

• Ruig
• Sober - glad
• Natuur - bewerkt als natuursteen
• Natuur - gecultiveerd
  
• Cultuur - abstract
• Cultuur - 3D-sculptuur
  
• Cultuur - ruimtelijke structuur