Swiss Concreteness

Op donderdagavond 27 oktober 2016, midden in de Dutch Design Week, was de Technische Universiteit Eindhoven (leerstoel ADE) gastheer van het Tektoniek-eindevenement van het seminar 'Swiss Concreteness'. Wim Eckert van het architectenbureau E2A Architects (Zürich) gaf in zijn keynote lezing in Filmhuis De Zwarte Doos een inkijk in de Zwitserse betonarchitectuur, waar wij Nederlanders vaak zo jaloers op zijn. Voorafgaand aan de lezing werd eerst design van eigen Eindhovense bodem gepresenteerd. Vijftien masterstudenten Architecture die deelnamen aan het seminar deelden de ervaringen die zij hadden opgedaan.

Seminar

Het seminar Swiss Concreteness, georganiseerd door de Technische Universiteit Eindhoven (leerstoel ADE), het Cement&BetonCentrum en bureaubakker, vond plaats in het najaar van 2016 (kwartiel 1). De studenten, onder bezielende leiding van docent Jan Schevers, hebben in acht weken tijd explorerend onderzoek gedaan naar wat het inhoudt om architectonisch te ontwerpen, startend vanuit het materiaal beton. Het seminar bestond uit een analyse van Zwitsers betonvakmanschap in het algemeen en naar de werken van E2A Architects in het bijzonder. Met de opgedane kennis en inspiratie zijn de studenten vervolgens zelf aan de slag gegaan met het ontwerpen en maken van betonnen modellen.

Studietrip Zürich

Tijdens een driedaags bliksembezoek aan Zürich (e.o.) zijn verschillende voorbeelden van hoogwaardige betonarchitectuur bezocht. Specifiek ging de aandacht uit naar een aantal werken van E2A Architects, waaronder: Lake House, Schüle Opfikon, 90 Degrees en Campus Moos. Maar ook Schulhaus Leutschenbach van Christian Kerez en het National Museum Zurich van Christ & Gantenbein ontbraken niet. In het al overvolle programma werd nog net een gaatje gevonden voor de lezing van Tham & Videgard (Zweden) aan de HTW (University of Applied Sciences) in Chur. Voor velen was het hoogtepunt van de trip het exclusieve interview met Wim Eckert en de gastvrije ontvangst bij E2A Architects.

Make

Met het Zwitserse betonvakmanschap van de studietrip nog vers in het geheugen, begonnen de vijftien studenten in groepen aan hun maakopdracht: een kolom binnen een envelop van 30 x 30 x 80 cm³ die voor maximaal 40% uit beton mag bestaan en minimaal 60% ‘open’ moet zijn. Siebe Bakker, bureaubakker, verzorgde de coördinatie van dit hands-on deel van het seminar. Dankbaar is gebruikgemaakt van het mengsel Five Star 190 van materiaalsponsor Weber Beamix (deze krimparme gietmortel met zeer fijne korrel wordt normaliter gebruikt voor het ondergieten van staalconstructies en betonelementen). Aandacht ging uit naar architectonische expressie, maakbaarheid van de bekisting inclusief ontkistingsstrategie en het optimaal benutten van de constructieve capaciteit van het beton. Faas Moonen, docent van de leerstoel Structural Design, heeft de studenten gedurende het hele traject bijgestaan met constructieve raad en daad. Vier groepen maakten uiteindelijk zes modellen plus een expositiezuil in beton. Tijdens de Dutch Design Week zijn de kolommen tentoongesteld op het TU-campusterrein vlak voor Vertigo, het faculteitsgebouw Bouwkunde.

Break

Aan alles komt een eind, zo ook aan deze prachtige creaties. Want op donderdagmiddag 27 oktober, vlak voor het eindevenement, zijn de kolommen alweer gebroken. Bewust welteverstaan! Bijna brak er ook iets in de studenten, die ontzettend hard gewerkt hebben en hun ziel en zaligheid in het seminar hebben gelegd. Gelukkig hebben we de foto’s nog! Deze break had natuurlijk niet het doel dat elke student op zijn minst een stukje kolom mee naar huis kon nemen. Nee, het constructieve gedrag werd in het Pieter van Musschenbroek laboratorium wetenschappelijk getest met een bezwijkproef onder de drukbank. Dit alles onder toeziend oog van Wim Eckert, die onder de indruk was van het werk van de studenten. De break is vastgelegd met een high speed camera.

Boek

Na afloop van de boeiende lezing van Wim Eckert, hebben de studenten hem het door hen samengestelde boek Swiss Concreteness overhandigd. Het verdient een warme aanbeveling om deze circa 180 pagina’s aan prachtig geïllustreerd en vormgegeven werk eens rustig door te nemen. We kunnen per slot van rekening nog veel leren van Zwitserse meesters. En van ‘diens’ fanatieke leerlingen!