Interview André Kempe

^{Intro foto: Het appartementencomplex Zuiderplein bevat 38 appartementen boven een dubbelhoge- multifunctionele commerciële plint (foto: Ulrich Schwarz)}

De keuze voor het vak van architect werd niet van huis uit meegegeven. “Niemand in de familie was architect,” vertelt Kempe. “Ik hield echter van tekenen, was geïnteresseerd in kunst maar had ook interesse in techniek. Ik heb zelfs een tijdje journalistiek overwogen, maar het werd uiteindelijk architectuur.” Met Thill besloot hij in Nederland een kantoor te beginnen. “Nederland stond destijds nog bekend om de hoogstaande architectuurcultuur. In de jaren negentig en tweeduizend heeft dat veel jonge architecten getrokken. Als handelsnatie stond Nederland voor ons open, zo dachten we. Tegen 2010 was van die cultuur overigens niet veel meer over. Deze cultuur komt niet snel meer terug. Toch is het goed om hier te zijn. We zijn goed verbonden met de rest van Europa.”

Bouwkunst

“We wilden architectuur maken, geen productie draaien. Architectuur als bouwkunst, dat hadden we voor ogen.
Ik laat me wat betreft bouwkunst vooral inspireren door voorbeelden uit het verre verleden. In de eerste jaren dat we hier waren hebben we voor andere bureaus gewerkt. Daarna ontstond het idee om een eigen bureau te beginnen. Als we ons alleen tot Nederland zouden beperken, zouden we snel tegen grenzen aanlopen, wisten we. Onze eerste opdrachten waren voornamelijk afkomstig van woningcorporaties. We deden mee aan wedstrijden en na z’n anderhalf jaar konden we de eerste opdrachten binnenhalen. Het geld dat we verdienden gebruikten we onder meer om mee te doen aan wedstrijden in Duitstalige landen. In Oostenrijk hebben we bijvoorbeeld een concertzaal gebouwd. De groei van ons bedrijf ging heel natuurlijk. Elke vijf jaar keken we waar we stonden en waar we nog meer iets wilden doen. Zo zijn we op een gegeven moment ook in België actief geworden. In Nederland was daar destijds weinig interesse voor. Men keek een beetje neer op het buurland.”

Coming out

In België beleefden ze een coming out wat betreft beton. “In Nederland werd schoon beton direct wegbezuinigd, maar in België was er wel budget voor. Elk land heeft zijn eigen cultuur en mentaliteit en dat is in de bouwwereld niet anders. In Nederland kiest men vaak voor grote glazen puien. Vanwege de kosten voor het glas blijft er doorgaans weinig geld over. In Nederlandse ontwerpen kiest men daarom vaker voor een aluminium strip tussen de ramen. In België kun je wel een gevel in schoon beton ontwerpen.”

Optimaal ontwerpen

Kostenbewustzijn is een van de belangrijkste aspecten bij de ontwerpen van Kempe. “Als architect is het onzin om te denken dat je volledige vrijheid hebt. Je hebt altijd te maken met een budget. We willen het gebouw zo optimaal mogelijk ontwerpen. Dat vraagt kennis over bouwproces, materialen en regelgeving. Daarnaast is het belangrijk om gebouwen zo te ontwerpen dat ze ook in een andere functie kunnen worden gebruikt. We ontwerpen daarom zo min mogelijk naar de functie. Dat is geen nieuwe manier van bouwen, dat deden ze in het verleden ook al. Dat betekent ruimtelijkheid, hoge plafonds en zo min mogelijk kolommen. Beton past hierbij. Ik kan me dan ook niet vinden in de negatieve benadering van het materiaal. Je moet materialen daar toepassen waar ze het best tot hun recht komen.

Hout is tegenwoordig ‘in’. Zelfs appartementengebouwen worden in hout ontworpen. We kregen als bureau ook de vraag om een toren van 50 meter in hout te ontwerpen. Daar hebben we nee tegen gezegd. Er zijn een aantal zaken waar je dan tegenaan loopt: binnenklimaat, akoestiek. Dit soort zaken oplossen vraagt allerlei extra aanpassingen. Overigens is hout in Frankrijk al weer op zijn retour. Ook daar werden allerlei houten gebouwen voorgeschreven. De brandweer heeft er echter een stokje voor gestoken. De brandeisen, die al hoog waren, zijn nog verder verhoogd. Dat maakt het bouwen in hout niet rendabel. Alles moet worden ingepakt. Ik ben niet tegen het materiaal hout. In Zwitserland ontwerpen we bijvoorbeeld eengezinswoningen van hout. Dat is simpel, met één verdiepingsvloer en vier muren. Bovendien heeft het land een houttraditie en is het materiaal er redelijk goedkoop.”

Na hout is de combinatie van natuursteen met beton ‘populair’. “Het is voor ons leuk om daarin te ontwerpen. Als architect kun je overigens beter doorgaan met wat je doet en rustig afwachten tot een hype is overgewaaid. Nu wordt hout gezien als uitermate duurzaam, maar tien jaar geleden gold dat voor beton. In de toekomst kijkt men waarschijnlijk weer anders tegen het materiaal aan.”

Nooit saai

Kempe en Thill zijn op het moment vooral in het buitenland actief. “In Nederland doen we twee projecten. We hebben ons een tijdlang bewust meer op het buitenland gericht. De honoraria voor de architect zijn vaak onderdeel van de gunning. In andere landen maak je een ontwerp en krijg je de opdracht gegund, en pas daarna wordt onderhandeld over het honorarium. In Nederland word je als architect uitgeknepen. We dingen in Nederland alleen mee als we denken dat het uit kan. Het nadeel van de focus op prijs is dat het ten koste gaat van de kwaliteit. Als architect moet je het over engagement hebben, de wil om een kwalitatief goed en duurzaam gebouw neer te zetten. Dat vraagt meer dan de uren die je begroot. We willen als kantoor wel inhoudelijk groeien, maar niet voor de winst. Zolang wij er een boterham aan kunnen verdienen en onze werknemers er van kunnen betalen, is het prima. Had ik alles geweten wat ik nu weet, qua moeilijkheden die we bij projecten tegenkomen, dan had ik wellicht al eerder in mijn carrière het bijltje erbij neergegooid. We hebben echter zoveel afwisseling qua projecten, mensen en culturen dat het tot nu toe nooit saai is geweest.”