Beschermend béton brut

Auteur: Kirsten Hannema

Het rode béton brut waarmee architecten Pezo von Ellrichshausen het INES innovatiecentrum in de Chileense stad Concepción centre bouwden, in opdracht van de Universiteit del Bío-Bío, speelt een dubbelrol. Het beschermt het stalen skelet, dat aardbevingen moet kunnen doorstaan, en geeft een bijzondere esthetische kwaliteit aan het vierkante gebouw, waarin enorme cirkelvormige uitsparingen zijn gemaakt.

‘Nutteloos’

De grootste uitdaging van dit project was voor architecten Mauricio Pezo en Sofia von Ellrichshausen het bedenken van een concept. Een innovatiecentrum is in hun optiek een ‘nutteloos gebouw’; het dient immers geen vooropgesteld doel. Het punt van innovatie is volgens Pezo ‘om je in staat te stellen het onbekende onder ogen te zien, in een soort open horizon vol mogelijkheden’. Ze hebben dat idee vertaald naar een centrale hal die via enorme ronde gaten in de vloeren en muren ‘vloeiend’ verbonden is met de omringende werkruimtes. Juist vanwege de vloeiende kwaliteit van het materiaal, was beton hiervoor bij uitstek geschikt.

Aardbevingsbestendig

De keuze om het gebouw – 22,8 x 22,8 m², 20 m hoog – in beton uit te voeren, heeft er ook mee te maken dat Chili een seismisch land is met een strenge regelgeving voor aardbevingsbestendige bouw. De constructie van de centrale vide en de naar boven toe naar buiten toe verspringende gekromde wanden, die het gewicht en de belasting op de bovenste niveaus verhoogt, vormden een extra uitdaging. Om de krachten in de getrapte muren op te vangen, ontwikkelden de ontwerpers een staalconstructie van dikke kolommen die als steunberen de muren ‘omlijsten’ en balken versterkt met IPE-profielen. Je zou de constructie aldus kunnen zien als ‘een stalen skelet dat wordt beschermd door beton’, legt architect Pezo uit.

Bekisting

Het gebouw is gemaakt van ter plaatse gestort hoge weerstand beton, met fijn toeslagmateriaal. De houten bekisting is ter plaatse gemaakt. De stalen draagstructuur van kolommen en liggers bestaat uit rechte en gekromde segmenten. De bekisting vormt de specifieke conische vorm van de hal. De ruwe grenen planken zijn lichtjes gebogen en gedraaid om de curve te volgen, in diagonale richting. Deze diagonale lijnen vormen een dikke textuur op het betonoppervlak, die de inval van daglicht in de binnenruimtes benadrukt.

Het rode gebouw

De rode kleur van het beton is verkregen met een mineraal pigment. De kleur is geïnspireerd op een steenfabriek die de architecten in het buitengebied bezochten; ze wilden een soortgelijk beeld, van een roodstenen blok in het groen. De kleur benadrukt de ruimtelijke eenheid van het gebouw, dat zich naar alle kanten opent richting het omringende park, en heeft een iconische werking. De terracotta-tint varieert, afhankelijk van het tijdstip van de dag, van oranje tot rozebruin. Maar bij de lokale bevolking staat INES bekend als ‘het rode gebouw’.